نگاهی بر توانبخشی در بیماران اوتیسم و خانواده آنان

چکیده

زمینه و هدف: کودکان مهم­ترین گروه هر کشوری محسوب می­شوند. اختلالات طیف اوتیسم به عنوان یک اختلال عصبی سبب بروز بسیاری از مشکلات در فرد مبتلا و خانواده خصوصا مادران آن­ها می­شود. با توجه به این­ موضوع که این بیماری درمان قطعی و مشخصی ندارد در نتیجه تاکید همگانی بر توانبخشی کودکان و همچنین خانواده آنان است. لذا این پژوهش با هدف بررسی توانبخشی­های اجرا شده بر کودکان دچار اختلال اوتیسم و خانواده آن­ها انجام شد.

روش: در این مطالعه مروری، کلیه مقالات چاپ شده بین سال 1992 تا سال2021 میلادی به زبان­های فارسی و انگلیسی  با استفاده از کلیدواژه های اوتیسم، اختلال اوتیسم، اختلال طیف اوتیسم، کودک، خانواده، توانبخشی و معادل انگلیسی این آنان در پایگاه های اطلاعاتی و استنادی معتبر از جمله PubMed، Web of Science، Scopus، Google scholar، Science Direct، SID، Magiran  و نیز برخی دیگر از پایگاه­ها مورد بررسی قرار گرفت.

یافته‌ها، در مجموع بیش از 350 مقاله جست­جو شد که پس از حذف موارد تکراری و مقالات دارای بایاس، تعداد 68 مقاله که معیارهای ورود به مطالعه را داشتند انتخاب و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. این توانبخشی­ها شامل شناختی-رفتاری، تعاملات اجتماعی، حرکتی و عملکردی، یکپارچگی حسی،  آموزش­های مرتبط با مدرسه و حافظه­ای، فعالیت­های رزمره و غیره در کودکان مبتلا به اختلال اوتیسم و خانواده آن­ها بوده­است. برای توانبخشی مبتلایان و خانواده­های آنان علاوه­بر شیوه­های رایج از روش­های مختلفی مثل مدل سازی، روش­های رایانه­ای، استفاده از ربات­ها، واقعیت مجازی و سایر روش­­های دیگر استفاده گردید. مطالعات انجام شده بر اثربخشی قابل قبول روش­های مداخله­ای توانبخشی در کودکان دچار اختلالات طیف اوتیسم و خانواده آن­ها تاکید داشتند.

نتیجه گیری، در مجموع نتایج نشان داد که توانبخشی علاوه­بر کودکان با اختلال اوتیسم بر خانواده آن­ها هم می­تواند نقش مثبتی داشته باشد و سبب حداکثر بازتوانی در هر دو گروه می­شود. در این راستا توصیه می­گردد که مداخلات نوتوانی و بازتوانی بیشتر انجام شود و همچنین سیاست­گذاران بهداشتی در کشورها دسترسی هرچه بهتر به منابع و کاهش هزینه­های مربوط به توانبخشی مبتلایان به اختلال طیف اوتیسم و خانواده آنان را در اولویت قرار دهند.